เมื่อ EU ขยับเข้าหาจีน
 

เมอร์ซิเออปองด้า

พรพล น้อยธรรมราช นักเขียน(เกือบ)อิสระ
การที่กลุ่มสหภาพยุโรปหรือ EU กำลังพิจารณายกเลิกมาตรการคว่ำบาตรทางการค้าขายอาวุธสงครามกับจีน พูดกันภาษาชาวบ้านก็คือ EU กำลังจะขายอาวุธ และให้ความร่วมมือทางยุทโธปกรณ์กับจีน

ความจริงแล้ว ประเด็นนี้ได้รับการนำขึ้นมาพิจารณาให้เป็นรูปธรรมมาตั้งแต่ต้นปี 2547 แต่ก็ไม่แน่ใจว่าเกิดอะไรขึ้น จนทำให้ประเด็นนี้ไม่ค่อยที่จะได้รับความสนใจนัก แม้แต่สื่อในยุโรปเอง

จนกระทั่งต้นเดือน พ.ย.ที่ผ่านมา หลังจากการทัวร์ประเทศใน EU ของนายเวิน เจีย เป่า นายกรัฐมนตรีของจีน ทาง EU ได้ส่งสัญญาณที่เป็นข่าวดีแก่รัฐบาลจีนในการพิจารณายกเลิกการคว่ำบาตรการค้าขายอาวุธกับจีน ด้วยเหตุผลจากความรุนแรงในการปราบปรามกลุ่มผู้ประท้วงในเหตุการณ์ที่จัตุรัสเทียนอันเหมินในปี 2532

เหตุผลของการคว่ำบาตรในครั้งนั้น ทาง EU ได้ให้เหตุผลในเรื่องของการละเมิดสิทธิมนุษยชนของรัฐบาลจีน แต่ในความเป็นจริงแล้ว เป็นที่รู้กันดีว่า การกระทำของ EU ในครั้งนั้น เป็นส่วนหนึ่งของสงครามเย็น ซึ่งเป็นระเบียบโลกในสมัยนั้น

ในการที่ EU ออกมาประกาศพิจารณายกเลิกการคว่ำบาตรครั้งนี้ จึงมีแนวโน้มที่เป็นไปได้ว่า นี่อาจจะเป็นอาการเริ่มต้นของการพัฒนาไปสู่ระเบียบโลกรูปแบบใหม่ในอนาคต

หากจะพูดว่า เป็นระเบียบโลก แม้ว่าอาจจะไม่เชิงที่จะพัฒนาไปถึงขั้นระเบียบโลก แต่อย่างน้อยก็จะเกิดมิติใหม่ในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ การเลือกกลุ่มสังกัดบนเวทีโลก รวมถึงภาพของความร่วมมือและเครือข่ายใหม่ๆ ที่จะนำไปสู่การคานอำนาจถ่วงดุลบนการเมืองโลก ที่พัฒนามาถึงยุคไร้ขื่อไร้แปในปัจจุบัน

หลังยุคสงครามเย็น เป็นที่รู้กันดีว่า มีเพียงประเทศเดียวครองความเป็นอภิมหาอำนาจของโลกได้ นั่นคือสหรัฐอเมริกา ด้วยยุทโธปกรณ์พร้อมบริการทดลองอาวุธจริงก่อนขายในตลาดโลก โดยใช้สงครามอ่าวครั้งแรกเป็นเวทีทำแผนการตลาด รวมถึงการครองอำนาจทางเศรษฐกิจผ่านการลงทุนข้ามประเทศและเงินดอลลาร์ ทำให้ไม่มีใครปฏิเสธว่าในช่วงทศวรรษก่อนสหัสวรรษใหม่ สหรัฐยิ่งใหญ่และเป็นมหาอำนาจแท้จริง

แต่ช่วงปลายก่อนหมดสหัสวรรษเก่า สหรัฐได้ส่อความเน่าเฟะบนเวทีการเมืองระหว่างประเทศมากมาย อีกทั้งประเทศต่างๆ เริ่มรู้ทัน จนทำให้ทุกวันนี้ สหรัฐได้เข้าสู่ยุคเสื่อมถอยทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ และความเชื่อมั่นในระดับโลก หลายชาติเริ่มทำทีเบือนหน้าหนีไปหาพันธมิตรใหม่บนเวทีโลก

ในช่วงหลังจากที่สหรัฐและพันธมิตรละเมิดกฎบัตรสหประชาชาติเข้าโจมตีและยึดอิรักด้วยเหตุผลต่างๆ นานา ซึ่งเป็นการทำลายความขลังของสหประชาชาติ และทำลายความน่าเชื่อถือของตนเองอย่างไม่มีชิ้นดี แต่เพื่อให้ตัวเองคงอยู่ในฐานะประเทศมหาอำนาจ จึงต้องถลำลึกกับสงครามเข้าไปเรื่อยๆ

และจากเหตุการณ์ครั้งนั้น ก็เรียกได้ว่า ถึงจุดหักเหของความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐและกลุ่ม EU ซึ่งมีจุดยืนในเรื่องดังกล่าวต่างกันชัดเจน แล้วเกี่ยวข้องอะไรกับการที่ EU พิจารณายกเลิกการคว่ำบาตรการค้าขายอาวุธกับจีน

ประเด็นนี้ต้องกลับมามองที่ EU ก่อน...

ประเทศในยุโรปซึ่งประกอบด้วย ประเทศเล็กประเทศน้อยได้เข้ารวมตัวกันและพัฒนาผ่านร้อนผ่านหนาวจนกลายมาเป็น EU ก็เพื่อรวมกลุ่มสร้างอำนาจในการเจรจาต่อรองในทุกเรื่องกับประเทศใหญ่ที่มีประชากรมาก โดยเฉพาะสหรัฐ

ในความรู้สึกของ EU นั้น ยังไงก็เป็นขั้วตรงข้ามกับสหรัฐ โดยเฉพาะกับประเทศที่เป็นมหาอำนาจหัวหอกหลักของ EU อย่างฝรั่งเศสและเยอรมนี ที่กล่าวเช่นนี้ก็เพราะในกลุ่ม EU นั้น เรียกได้ว่า มีเพียงสองประเทศนี้ที่มีขนาดใหญ่ มีจำนวนประชากรมาก มีเทคโนโลยีและเศรษฐกิจที่แข็งแกร่ง (แม้ในปัจจุบันเศรษฐกิจของสองประเทศนี้จะอยู่ในช่วงขาลงก็ตาม) เป็นตัวจักรสำคัญที่ขับเคลื่อน EU จึงมีบทบาทสำคัญในการตัดสินใจภายในกลุ่ม EU

ปัจจุบันกลุ่ม EU ได้ขยายอาณาเขตเข้าไปในประเทศเกิดใหม่ของอาณาจักรโรมัน ยิ่งทำให้อำนาจในกลุ่ม EU ของฝรั่งเศสกับเยอรมนีมากขึ้น จากการที่สองประเทศนี้นำเม็ดเงินไปลงทุนในประเทศสมาชิกใหม่มหาศาล จึงไม่ต้องแปลกใจว่า การยกเลิกการคว่ำบาตรการค้าขายอาวุธกับจีนนั้น ผู้ที่จะได้รับประโยชน์มหาศาลจากตรงนี้ก็คือฝรั่งเศสกับเยอรมนี เพราะเป็นเพียงสองประเทศที่มีศักยภาพพอที่จะผลิตอาวุธทางการค้าได้

พูดง่ายๆ ก็คือ นี่เป็นการยกเลิกการคว่ำบาตรการค้าขายอาวุธระหว่างฝรั่งเศสและเยอรมนีกับจีนนั่นเอง แล้วทำไมฝรั่งเศสและเยอรมนีจึงอยากเปิดการค้าอาวุธกับจีน??

ในที่นี้มีประเด็นพิจารณาอยู่ 3 ประเด็นคือ

1.จีนเป็นตลาดใหญ่ที่มีกำลังการซื้อสูงมาก จะทำให้ฝรั่งเศสและเยอรมนีสามารถขายอาวุธได้มาก ซึ่งจะทำให้มีรายได้เพิ่มเข้าประเทศเพื่อช่วยบรรเทา และอุ้มสภาพเศรษฐกิจขาลงได้

2.เป็นการสร้างพันธมิตรครั้งใหญ่ของภูมิภาคกับประเทศที่เนื้อหอม และเติบโตเร็วที่สุดในชั่วโมงนี้อย่างจีน อีกทั้งยังมีจุดยืนที่เป็นขั้วตรงข้ามกับสหรัฐเช่นเดียวกัน ทำให้การขยับในครั้งนี้มีนัยทางการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองระหว่างประเทศในอนาคตอย่างชัดเจน

3.เพื่อโดดเดี่ยวสหราชอาณาจักร พันธมิตรคู่ขาของสหรัฐในเวทียุโรป เพราะแน่นอนว่า การที่ EU ยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรครั้งนี้ ประเทศที่ประกาศตัวเคียงข้างสหรัฐ อย่างสหราชอาณาจักรคงจะไม่กลืนน้ำลายตัวเองไปค้าอาวุธกับจีนเป็นแน่ ซึ่งจะส่งผลให้ฝรั่งเศสและเยอรมนี กลายเป็นมหาอำนาจในเวทียุโรป

อีกประเด็นหนึ่ง คือ EU อาจจะใช้จีนเป็นประตูเชื่อมกับเอเชีย ทั้งในเรื่องการค้าธรรมดาหรือการค้าอาวุธ โดยเฉพาะกับประเทศที่เป็นเครือข่ายของจีนทั้งหลาย โดยที่ไม่จำเป็นต้องลงไปเปลืองตัว ซึ่งถือเป็นการเริ่มต้นในการสร้างเครือข่ายใหม่ ในระบบการเมืองระหว่างประเทศในอนาคต

คงตอบคำถามที่ว่า ทำไม EU จึงต้องการยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรการค้าขายอาวุธกับจีน ซึ่งหากกระบวนการการยกเลิกนี้สำเร็จ จะก่อให้เกิดรูปแบบของระบบการเมืองโลกแบบใหม่ ที่จะมีสหรัฐและพันธมิตร กับ EU จีน รัสเซียและเครือข่าย เป็นสองขั้วอำนาจที่จะคานกันในระบบการเมืองโลกในอนาคต

สำหรับแนวโน้มที่จะเกิดสถานการณ์สงครามเย็นภาคสองขึ้นอีกครั้งก็เป็นได้ เพราะเริ่มมีการสะสมอาวุธ และเทคโนโลยีการสงครามเข้ามาเกี่ยวข้องนอกเหนือไปจากการค้าขายธรรมดา ซึ่งจะต่างจากคราวที่แล้วไปตรงที่ นี่ไม่ใช่สงครามเย็นที่เกิดจากอุดมการณ์ทางการเมือง แต่อาจจะเกิดจากจุดยืนทางการเมืองเกี่ยวกับตะวันออกกลาง และผลประโยชน์ทางธุรกิจ แล้วการจับตาในเรื่องนี้มีประโยชน์กับไทยอย่างไร?

บนเวทีนานาชาติ ไทยเองไม่ค่อยจะมีบทบาทหรือเป็นตัวแสดงหลักในเรื่องของความมั่นคงระหว่างประเทศกับเขาสักเท่าไร เพราะไทยไม่มีศักยภาพทางด้านเทคโนโลยี โดยเฉพาะด้านอาวุธสงคราม อีกทั้งเป็นประเทศเล็กที่พยายามไม่สร้างปัญหาอะไรกับใคร แต่ก็มิใช่ว่าไทยจะไม่ต้องไปสนใจกับการขยับเขยื้อนในครั้งนี้

การที่ไทยพยายามจะเป็นครัวของโลก ศูนย์กลางแฟชั่นอีกแห่งหนึ่งของโลก ศูนย์กลางบริการสุขภาพของโลก ชุมทางการบินของโลก OTOP การท่องเที่ยว เราจำเป็นต้องดำเนินงานและดูตาม้าตาเรือ เพราะจุดยืนบนเวทีโลกนั้น มีผลอย่างยิ่งกับการค้าขายของไทย เช่น ตลาดการค้า การขอสิทธิพิเศษด้านความร่วมมือ ด้านภาษี หรือการลงนามการค้าเสรีกับประเทศต่างๆ เพราะการเป็นประเทศเล็กที่ต้องลู่ไปตามลมอย่างนี้ คงไม่สามารถที่จะไปทำการค้าตามอำเภอใจได้

การมองแนวโน้มในอนาคตมีผลต่อยุทธศาสตร์การค้าเป็นอย่างยิ่ง เพราะในระบบเครือข่าย การค้าขายรูปแบบใดกับใคร หรือ ณ เวลาใด ย่อมมีผลต่อการค้าขายในอีกประเทศหนึ่ง หรือภูมิภาคหนึ่งตามมาด้วย การคาดการณ์แนวโน้มจะทำให้เราสามารถเตรียมตัวเองทั้งในระดับรัฐบาลในการหาความร่วมมือ หรือขอสิทธิพิเศษจากประเทศหรือภูมิภาคที่ต้องการค้าได้ทันท่วงที และเป็นระบบที่ผ่านการวางแผนอย่างดี รวมถึงในระดับเอกชนในการวางแผนการหาตลาดและคู่ค้าที่ถูกที่ถูกเวลา

อย่าลืมว่า ประเทศเล็กแบบไทยต้องอาศัยเงินลงทุนจากต่างประเทศ ไม่สามารถที่จะทำธุรกิจโดยไม่คำนึงถึงระบบการเมืองในเวทีโลกได้ ฉะนั้น อย่าเฉยเมยต่อการขยับอะไรเล็กน้อย ในเรื่องการเมืองระหว่างประเทศ เพราะการส่งสัญญาณบางอย่าง จะกลายเป็นตัวกำหนดอนาคตของโลกได้